ئەلبێر كامۆ

فەیلەسوفی بوونگەراو شانۆنووس‌و رۆماننووسی بەناوبانگی فەرەنسیییە، لە 7ی نۆڤەمبەری 1913 لە دێی مۆندۆڤی لە وڵاتی جەزائیر لە باوكێكی فەرەنسی‌و دایكێكی ئیسپانی لە دایكبووە، خوێندنی لیسانسی فەلسەفە لە ساڵی 1935 تەواوكردووە دواتر دوای ساڵێك 1936 لێكۆڵینەوەیەكی لەبارەی بلۆتینۆس بەناونیشانی (بلاتۆنییەتی نوێ‌‌و هزری مەسیحی) پێشكەشكرد كە ئەم باسە بۆ بەدەستهێنانی دبلۆمی باڵا ئەنجام دابوو . پاشان چووەتە ریزی بەرەی رزگاریخوازی فەرەنسا دژ بە داگیركاری ئەڵمانەكان . لەگەڵا هاوڕێیانی لە شانەی نهێنی تێكۆشان بڵاوكراوەیەكیان دەركرد كە دواتر دوای رزگاركردنی پاریس بووە رۆژنامەیەكی رۆژانە بەناوی تێكۆشان (Combat) كە زمانحاڵی بەرەی رزگاریخوازی میللی بوو، جان پۆل ساترەیش بەشداری لە دەركردی ئەم رۆژنامەیەی كردووە .
ئەگەر چی بە پلەی یەكەم كامۆ رۆماننوس‌و شانۆنووسبووە بەڵام لەگەڵا ئەوەشدا فەیلەسوفیش بووە، رۆمان‌و شانۆكانی گوزارشتن لە فەلسەفەكەی (فەلسەفەی بوونگەرایی‌و خۆشەویستی‌و مردن‌و شۆڕش‌و بەرگری‌و ئازادی) فەلسەفەیەكی هاوچەرخ بوو، هەر ئەمەش وایكرد وەكو دووەم بچووكترین ئەدیب دوای (رودیارد كبلنگ) بۆ بەدەستهێنانی خەڵاتی نۆبڵ بپاڵێورێت‌و بچووكترین كەسە كە لەوانەی خەڵاتی نۆبڵیان وەرگرتووە لەو تەمەنە كەمە بمرێت . كارە فەلسەفییەكانی لە دووتۆی دوو رۆماندا خستووەتەڕوو  (ئەفسانەی سیزیف 1942)‌و (مرۆڤی یاخی 1951) . دوو بیرۆكە سەرەكییەكەشی بریتین لە (عەبەسییەت‌و یاخیبوون) . كامۆ ئەفسانەی سیزیفی كردووەتە هێمایەك بۆ دۆخی مرۆڤ لەبووندا . سیزیف ئەو گەنجە گریكییە ئەفسانەییە كە وا لە چارەی نووسراوە بەردێكسەرخاتە سەر لوتكەی شاخێك، بەڵام زۆر نابات بەردەكە دەكەوێتە خوارەوە، بۆیە ناچار دەبێت جارێكی تر سەریخاتەوە، بەڵام هەم دەكەوێتە خوارەوە، ئەم دۆخە تا هەتاهەتایە بەردەوام دەبێت، كامۆ لە سیزیفدا چارەنووسی ئەو مرۆڤە دەبینێت كە لە ناوچاوانیا نووسراوە بە چەرمەسەری بژێت، بۆیە ناچار دەبێت  یان پەنا بۆ هەڵوێستەكەی شۆپنهاوەر ببات (لەبەر ئەوەی ژیان بێ‌ مانایە، ئەوا پێویستە بە مردنێكی بە ئیرادی خۆت لەناوی ببەیت واتا خۆكوشتن)، یان پەنا بۆ هەڵوێستی ئەوانە ببەیت كە دەڕواننە ژیانێكی سەرووی ئەم ژیانەوە، ئەمەش خۆكوشتنی فەلسەفییە، مەبەست لە خۆكوشتنی فەلسەفی ئەو جوڵەیەیە كە (هزر – فكر) (نكۆڵی - ) ئینكاری خۆی بكات‌و هەوڵی تێپەڕاندنی خۆی بدات لەو چوارچێوەیەی كە دەبێتە هۆی نەرێكردنی خۆی ، یان یاخیبوون لە ناماقوڵییەكانی (لامعقول) ژیان لە گەڵا مانەوەمان تیایدا بەڵام بە قووتخواردنەوە لەناو ژیان‌و باوەشكردنەوە بە نەبوون، ئەو كات ئەگەر بمرین، ئەوا مردنێكی یاخیانە مردووین‌و خۆمان بە دەستەوە نەداوە، ئەم یاخیبوونە بەها دەداتە ژیان، هیچ شتێكیش لەوە جوانتر نییە مرۆڤ شانازی بە خۆیەوە بكات‌و بە ئاگاییەوە شۆڕش‌و ئازادی‌و ژیانی خۆی بژێت، بە كورتی ئەو كەسەی سەردەمی خۆی لەم سەردەمەدا دەژێت . لە 4ی یەنایری ساڵی 1960 لە تەمەنی 46 ساڵیدا مردووە .